SANAT KURUMU DENEME SAHNESİ - 1984

 

Sanat Kurumu Deneme Sahnesi ülkemizdeki drama çalışmalarının gerçek anlamda ilk yaygın örneği olmuştur. Sahne’nin bir katılımcısı olarak üzerinden uzun yıllar geçmiş bu çalışmanın hiç değilse genel bir özetini drama ile ilgilenenlere sunmak gerektiğini düşünmüştüm. Elimdeki belge ve notlara göre bu yazıyı hazırladım. SKDS çalışmalarına katılan arkadaşlar yazıdaki eksiklikleri bildirirlerse yeniden yayınlamak mümkün olacaktır. 

 

1984 yılının eylül ayında diğer adı "Sanatsevenler Derneği" olan "SANAT KURUMU", devlet tiyatroları oyuncusu Tamer Levent öncülüğünde bir DENEME SAHNESİ kurdu. Duyuru yapılarak katılımcıların ‘sınavla’ alınacağı belirtildi. Sınav sonucunda 30 civarında bir grup  oluşturuldu. Katılımcıların büyük çoğunluğu tiyatroculardan olmak üzere, eğitimci, psikolog ve öğrencilerden oluşuyordu. Programa göre hafta içi bir akşam kuram, hafta sonu ise bir gün uygulama yapılacaktı .

 

SANAT KURUMU DENEME SAHNESİ (SKDS)  yönetmeliğinin birinci maddesi ‘Ulusal sanat sentezine ulaşmada; Tiyatro sanatı  ürünlerinin, araştırılıp değerlendirilmesinin gerekliliğine inanan Sanat Kurumu “Deneme Sahnesini” oluşturmuştur’ deniyordu.

 

15 Eylül 1984 günü ilk çalışmada tanışma yapıldı. İlk 15 haftalık uygulama çalışmaları aşağıdaki gibiydi.

 

1. Hafta – Isınma, masaj, topluca nefes alıp verme, 4'lü (sırtüstü) gözlem grupları, daire halindeyken sıfırdan yürüme, durma. Eleştiri, toplu tanışma, misafircilik oyunu.

 

2. Hafta – Daire içinde gözlem, daire içinde öykü, güdülenerek yürüme. Karşılıklı  oturarak tanışma (yüksek sesle), sessiz birbirini izleme, sinir bozucu taklit.

 

3. Hafta –  Daireden sesle açılma, ses – hareket (uyum). Bir kişiyi taşıma (güven).

 

4. Hafta – Sayılarla konuşma (4 er kişilik), ses veya lisan taklidi ile konuşma, anlamsız sözcüklerle oluşmuş bir metni anlamlandırarak okuma, aynı  metni besteleme. Ses ve ritim çalışmaları .

 

5. Hafta – Savaşa gidecek erkeklerin anneleriyle,  tapınakta kurban edilecek kızların babalarıyla vedalaşmaları . Ritim ve uyum çalışmaları .

 

6. Hafta – Beş  duyu çalışmaları; algılama, gözlemde gerçekçilik, hayvan bedeninin denenmesi. Yüz masajı, dokunma, kapalı gözle kendi yüzünü tasarımlama, dokunarak başkasını tanıma.

 

7. Hafta –  Kamera çalışması. Otobüs durağı (daha sonra dışarıda bir otobüs durağı gözlemlenecek). Broş (Stanislawsky, doğal oyunculuk). Atasözü çalışması .

 

8. Hafta – Gruplar halinde senkop çalışması. Karşılıklı ritim vurma ve hareket uydurma. Söz, ritim ve desen çalışması (grafik).

 

9. Hafta –  Resim çalışması. Ortaya çıkan değişik öneri ve alternatiflerin tartışılması.

 

10. Hafta – Resim çalışmasının devamı; üretilen resmin dramatizasyonu.

 

11.Hafta –  Katılımcılardan birinin liderliğiyle ve doğal bir başlangıçla bu güne kadar ki çalışmaların tekrarı.

 

12. Hafta – Koro çalışması. Yaratıcı  Drama hakkında genel görüşmeler.

 

13. Hafta – Yerde yatan kişinin gözlemlenmesi ve sonra da onun kopyası olma. Senaryo ödevi.

 

Sonraki haftalarda tek tek her katılımcının hazırladığı senaryo ödevi (çalışma planı) uygulamaları yapıldı. Çalışmalar ilerledikçe Devlet Tiyatrolarından gelen iki oyuncu (Cem Emüler ve Hülya Gülşen) oyunculuk teknikleri üzerine çalışmalar yaptırdılar.

 

Daha sonra ise grup üyeleri, uzun tartışmalardan sonra bir oyun sahneleme kararı aldılar. Belirli bir metin üzerinde anlaşma sağlandı. Ancak SKDS’de bir oyun sahnelenemedi. SKDS bize özellikle yaratıcı oyunculuk ve yaratıcı drama gibi iki çok önemli kavramı öğretti. Hocamız sayın Tamer Levent’i burada ve bir kez daha saygı ve sevgiyle anmak gerekir.

 

SKDS’nin hafta içi yapılan kuram derslerinde ise konu başlıklarıyla aşağıdaki çalışmalar yapılmıştı. 

 

· Antik Yunan’da Tiyatro Düşüncesi

· Rönesans’ta Tiyatronun Savunulması

· Tiyatro Tarihi (Çalışmayı Doç . Dr. Sevinç  Sokullu yaptı)

· Tiyatronun Kökenleri (Antik Dönem Öncesi)

· Eğitimde Drama

· Ritüeller

· Klasik Akım

· Siyasal Amaçlı Tiyatro Düşüncesi (Naci Aslan)

· Romantik Akım

· Gerçekci Akım

· İllizyon

· Stanislavsky

· Reinhard

· Psiko – Drama

· Merten

· Türkiye’deki Alternatif Tiyatro Çalışmaları

· Dramaturgi

· Gerçekçi Doğalcı Akım

· 20. Yüzyılın Öncü Akımları

· Dorothy HEATHCOTE

· Peter SLADE

 

SKDS 10 Aralık 1984 tarihli toplantısında; Dramaturgi, Araştırma, Arşiv ve Halkla İlişkiler gruplarını  oluşturdu. Yayınlanan bütün sanat, edebiyat dergilerinin düzenli olarak edinilmesi kararı alındı.

 

27 Mart 1985 günü çalışmalarını tanıtmak amacıyla bir gösteri  düzenledi. Kalabalık bir izleyici topluluğu önünde yapılan gösteri, hem çalışmaları  içerdi ve hem de izleyiciden alınan konular kısa bir sürede hazırlandı ve doğaçlama olarak sergilendi.

 

19 Mayıs 1985 günü Hasandede Belediyesi’nin davetlisi olarak bu beldeye gidildi. Beldenin futbol sahasında seyircilerden alınan temalar, hemen oracıkta doğaçlanarak sergilendi. Doğaçlamalarda özellikle köy yaşamına ilişkin konular çok ilgi çekti.

 

1987 yılındaki yaratıcı drama seminerinden sonra, Alman Kültür Merkezi’nin en üst katındaki bir mekanda SKDS yeniden çalışmaya başladı. Bir kaç ay süren bu çalışmalarda Tamer Levent uygulamalar yaptırdı. Ancak çalışma çeşitli nedenlerle devam edemedi. 

 

Bu gün geriye doğru dönüp baktığımızda yapılan çalışmaların ne denli önemli olduğunu daha iyi anlamaktayız. Belki bir gün SKDS’nin çalışmaları daha ayrıntılı olarak kaleme alınır. Dostlukla.

 

Naci ASLAN
Sanat Kurumu Deneme Sahnesi
Katılımcısı

 

Kaynak: OLUŞUM. Oluşum Drama Enstitüsü Yayını Dergi. Sayı 5,  Ocak 1999, Ankara