Brian Francis WAY

 

Tutkusu, dünya çapında okullarda öğretici tiyatro hareketini başlatan sahne yönetmeni.

 

Laurence Harbottle
21 Mart 2006 Salı

The Guardian

 

82 yaşında hayata gözlerini yuman Brian Way, kişisel kaynaklarını kullanarak Margaret Faulkes ile birlikte 1950’lerin başında, Londra’daki Tiyatro Merkezini kurdu. İlk çıkış amacı işi olmayan aktörlerin buluşup sanatlarına ilişkin pratik yapabilecekleri bir buluşma alanı sağlamaktı. Daha sonraları ise, okullarda öğretici tiyatronun başlamasına ve sonraki yüzyılda  Brian’ın dünya çapında bu hareketin öncüsü olarak görülmesine neden oldu.     

 

Tiyatro Merkezi kuzey Londra’da bulunan Loudoun Caddesi’ndeki St John’s Wood kilisesinin meydanında kurulmuştu ve oyunlar genellikle bu alanda sergileniyordu. İlk prodüksiyonlardan bir tanesi Dorothy L Sayers’in The Man Born To Be King (Kral Olmak İçin Doğmuş Adam) adlı eserinin kısaltılmış bir versiyonu idi. Sayers Rada’da Faulkes’e eğitim vermiş olan arkadaşı Muriel St Clare Byrne ile birlikte oyunu seyretti. Yazar eserin prodüksiyonunu ve oyunu çok iyi buldu ve 1953 yılında Tiyatro Merkezinin daha kalıcı bir vakıf kuruluşu haline gelmesine yardımcı olacak 200 ₤  bağışta bulundu.

 

Peter Slade (Ölümü 20 Ağustos 2004) kitabı Çocuk Oyunu’nu 1946 yılında yayınladı. Brian ve o zamanki karısı Kathleen Hilditch tarafından yayına hazırlanan bir eserdi. Tiyatro Merkezi 1950’lerde gelişmeye başladığı sırada, Brian çocuklar için çalışmaya başlayarak bu eski ilgi alanına geri dönmüş oldu. Bu, profesyonel olarak çocuklar için sahne alan tek tiyatronun Caryl Jenner’s Unicorn şirketi olduğu bir dönemdi. 

 

Brian, belli bir yaş grubu için oyunların eğitim amacıyla yazılması ve gayri resmi olarak okul salonunun arena tiyatrosunda sergilenmesi gerektiğine inanıyordu. Bunu gerçekleştirmek için, çocuklar ve eğitim hakkında bilgi sahibi olan, onlarla etkileşim içinde bulunan ve okuldan okula seyahat eden, küçük, iyi prova etmiş şirketlerde çalışan profesyonel aktörler buldu. Ülke çapındaki bu hareket, o zamanlar muhtemelen çoğunlukta olan gelenekçilerin muhalefetine karşın, aydın müdürler ile birlikte gittikçe artan bir biçimde başarılı bir hale geldi.  

 

Brian’ın girişimi, 1965’te, Belgrad Tiyatrosu tarafından Coventry’de bir eğitim tiyatrosu kurulana kadar taraftar bulamadı. Tiyatro Merkezi de bu arada, Kuzey Londra’da bulunan Brent şehrindeki turnesine devam ediyordu, ve 1966’da, Sanat Şurası’nın desteğini aldı. Brian son derece sabit fikirliydi, bir defasında, Sanat Şurası’nın o zamanki başkanı olan ve o sırada Brent’i ziyaret eden Lord Goodman’a, sekiz yaşındaki çocuklar için oynanan bir oyuna emekleyerek katılması için cesaret vermesi zor engellenmişti. Fakat daha sonra, bunun çocukları küçük görerek patronluk taslama olacağını düşünerek, bundan sonra çocukların onurunu büyüklerinkinden daha çok önem vermeye başladı. 

 

Brian, Susex’te, Batı Indies’de çalışan bir avukatın iki oğlundan biri olarak doğdu. Brighton Gramer Okulu’nda eğitim gördü ve okuldan sonra, İkinci Dünya Savaşını vicdanen reddettiği için icmalen hapse girdi. Bu deneyim, onun otoriteyle ilgili görüşlerini hayatı boyunca etkiledi.  

 

Britghton’da kısa bir süre gazeteci olarak çalıştıktan sonra tiyatroyu kariyeri olarak benimsemeye karar verdi. 1946’da Bristol Old Vic tiyatro okuluna gitti. Kathleen ve çocuk tiyatrosunun öncüsü olan Peter Slade ile orada karşılaştı. Yine aynı yıl Kathleen ile evlendi ve İngiltere, İskandinavya ve Amerika’da bulunan üniversitelerde öğretmenlik yaparak mütevazi bir şekilde geçimlerini sağladılar. Daha sonra Batı Ülkeleri Çocuk Tiyatrosu Şirketinin ortak kuruculuğunu yaptı. Daha sonra da Brian, 1977 yılına kadar Tiyatro Merkezi’nin yöneticiliğini yaptı.

 

Uzun süre bu yönde çalıştı. Warren Jenkins tarafından yazılan Pinocchio (1951) 50 oyunun ve ilgili kitapların ilkidir. Dramadaki Gelişmeler (1967) ve İzleyici Katılımı (1981) birçok dile çevrilmiştir. Kendi iyimser tutumu şansla ve iyi yönetimle birleşince toplumsal amaçlarını desteklemiştir. Fakat ne yazık ki bu yavaş yayılmıştır. 

 

1970’lerin sonundan itibaren Amerika ve Kanada’da eğitim ve konferanslar verdi. Regina, Saskatchewan Globe Theatre’da (Dünya Tiyatrosu) 1984’den 1989’a kadar sanat yönetmeni yardımcılığı yaptı. Lowa City Üniversitesi'nde, Alberta Üniversitesi'nde, Tokyo Tamagawa’da, Nebraska Üniversitesi'nde ve Saskatchewan Üniversitesi'nde konuk profesörlük yaptı. 1983’de tamamen Kanada’ya taşındı ve ikinci eşi Perri ile birlikte Toronto’da yaşadı. 

 

Kathleen ile olan evliliği 1960’larda sona erdi ve Kathleen hala hayatta. Perri ile evliliğine devam etti, ilk evliliğinden iki, ikinci evliliğinden de bir çocuk sahibi oldu. 

 

Tiyatro yönetmeni, yönetici ve yazar olan Brian Francis Way, 12 Eylül 1923’de doğdu ve 23 Şubat 2006’da hayata gözlerini yumdu. 

 

Çeviri: Pınar Alkan

Oluşum Drama Enstitüsü